Kościół Santa Maria Formosa to rzymskokatolicka świątynia zlokalizowana w weneckiej dzielnicy San Marco, należąca do Patriarchatu Wenecji. Jest to parafialny kościół Purificazione di Maria, który według tradycji został założony w VII wieku przez św. Magnusa, biskupa Oderzo. Był to pierwszy w Wenecji kościół poświęcony Matce Bożej.
Obecna budowla, zaprojektowana przez Maura Codussiego, powstała na przełomie XV i XVI wieku w stylu renesansowym. Wnętrze kościoła zdobią cenne dzieła sztuki, w tym tryptyk Bartolomea Vivariniego oraz poliptyk autorstwa Palmy starszego.
Kościół przeszedł wiele przebudów, a jego dokumentacja sięga 1060 roku. W XVI wieku zbudowano dwie fasady: renesansową, wychodzącą na kanał, oraz barokową, skierowaną na plac. Wysoka kampanila, zbudowana w XVII wieku, ma dzwony uruchamiane elektromechanicznie.
Wnętrze kościoła jest zaprojektowane w układzie krzyża greckiego, z trzema nawami oddzielonymi arkadami. Główne dzieła sztuki, takie jak obrazy i poliptyki, podkreślają religijny charakter tego miejsca. Kościół Santa Maria Formosa stanowi ważny element weneckiego dziedzictwa kulturowego.
Kościół Santa Maria Formosa - Data powstania
Rok 864
Kościół Santa Maria Formosa - Główni architekci
Mauro Codussi
Pochodził z miejscowości Lenna, jako syn Martina Codussiego. O jego życiu przed osiedleniem się w Wenecji w 1469 roku wiadomo niewiele. Miał dwóch synów: Domenica, zajmującego się handlem suknem, oraz Santina.
Działalność architektoniczna
Około 1469 roku rozpoczęto wznoszenie kościoła San Michele in Isola, którego projekt przypisywany jest Codussiemu. Nie jest jasne, dlaczego to właśnie jemu zlecono opracowanie planów, choć istnieją przypuszczenia, że wcześniej współpracował z kamedułami przy budowie świątyni w Rawennie. Fasada kościoła ukończona została w 1475 roku i stanowi jeden z najwcześniejszych przykładów architektury renesansowej w Wenecji. Projekt przypisuje się Codussiemu także w przypadku chóru klasztornego (tzw. barco), przecinającego nawę główną.
W 1482 roku na zlecenie patriarchy Maffea Gerarda, Codussi rozpoczął przebudowę dzwonnicy kościoła San Pietro di Castello, która została uszkodzona przez uderzenie pioruna. Prace trwały sześć lat, a wieżę wieńczyła pierwotnie kopuła w stylu bizantyńskim (zdemontowana w XVII wieku).
W 1483 roku objął funkcję głównego architekta kościoła San Zaccaria, gdzie jego zadaniem było połączenie elementów gotyckich z nową, renesansową estetyką. Zrealizował wyższe partie fasady, renesansowe kolumny wnętrza oraz charakterystyczną marmurową elewację o pięciu kondygnacjach. Dolna część zachowała jeszcze cechy gotyckie, podczas gdy górne piętra zdominowała klasyczna symetria, zdobiona kolumnami, pilastrami i półokrągłym tympanonem z rzeźbami.
Po pożarze w 1483 roku, który zniszczył wschodnie skrzydło Pałacu Dożów, Codussi prawdopodobnie zaangażowany był w jego odbudowę – mimo że oficjalnie projekt przypisuje się Antonio Rizziemu. Styl architektoniczny nowych fasad sugeruje jednak istotny udział Codussiego.
W tym samym roku zaprojektował także kaplicę rodzinną Katarzyny Cornaro przy kościele Santi Apostoli, budowaną do 1499 roku.
W 1491 roku kierował rekonstrukcją budynku Scuoli Grande di San Marco, a jego styl można dostrzec w formach fasady, przypominających układ i estetykę elewacji kościoła San Zaccaria.
W tym samym roku powierzono mu również projekt nowego kościoła Santa Maria Formosa, którego centralny plan nawiązuje do krzyża greckiego. Ten projekt uznaje się za zapowiedź najdojrzalszego dzieła Codussiego – San Giovanni Crisostomo – którego budowy nie zdążył ukończyć przed śmiercią. Prace dokończył jego syn, Domenico.
przeczytaj więcej
Kościół Santa Maria Formosa - Styl architektoniczny
Architektura renesansu w Wenecji
Architektura renesansu, która rozwijała się od końca XV wieku do początku XVII wieku, stanowi kluczowy etap w historii architektury europejskiej, charakteryzując się powrotem do klasycznych form i zasad estetycznych, inspirowanych antykiem. Wenecja, jako jedno z najważniejszych centrów handlowych i kulturalnych Europy, odegrała istotną rolę w rozwoju tego stylu, łącząc wpływy włoskie z lokalnymi tradycjami.
W architekturze renesansowej w Wenecji można dostrzec kilka charakterystycznych cech. Przede wszystkim, architekci tego okresu dążyli do harmonii, proporcji i równowagi, co było odzwierciedleniem humanistycznych idei tamtych czasów. Kluczowymi elementami stylu renesansowego były kolumny, pilastry, łuki oraz symetryczne układy przestrzenne. W Wenecji architekci często wykorzystywali także elementy gotyckie, co nadawało budowlom unikalny charakter.
Jednym z najważniejszych przykładów architektury renesansowej w Wenecji jest Pałac Dożów (Palazzo Ducale), który łączy w sobie elementy gotyckie i renesansowe. Jego bogato zdobione fasady, wspaniałe krużganki oraz monumentalne wnętrza ukazują dążenie do estetyki i majestatu. Innym istotnym dziełem jest Kościół San Giorgio Maggiore, zaprojektowany przez Andrea Palladia, który stał się jednym z symboli weneckiego renesansu. Jego klasyczne proporcje i harmonijna forma odzwierciedlają zasady architektury renesansowej.
Ważnym aspektem architektury renesansowej w Wenecji była także innowacyjność w zakresie materiałów budowlanych. Wykorzystanie cegły, marmuru oraz weneckiego kamienia pozwoliło na tworzenie złożonych struktur, które były zarówno funkcjonalne, jak i estetyczne. Weneccy architekci, tacy jak Jacopo Sansovino czy Andrea Palladio, wprowadzili nowe rozwiązania, które miały wpływ na rozwój architektury nie tylko w Wenecji, ale i w całej Europie.
Architektura renesansu w Wenecji, z jej unikalnym połączeniem klasycznych form i lokalnych tradycji, stanowi ważny rozdział w historii sztuki i architektury, a jej dziedzictwo jest nadal widoczne w wielu weneckich budowlach, które przyciągają turystów z całego świata.
przeczytaj więcej
Weneckie zabytki w tym stylu:
Kościół Santa Maria Formosa - Dzielnica
Castello
Castello to jedna z sześciu dzielnic (sestieri) Wenecji, położona w północno-wschodniej części miasta. Jest to obszar o bogatej historii, który łączy w sobie zarówno elementy kulturowe, jak i architektoniczne, tworząc unikalny klimat. Castello graniczy z dzielnicami San Marco, Cannaregio i Giudecca, a jego granice wyznaczają kanały i wąskie uliczki, typowe dla struktury Wenecji.
Dzielnica ta jest znana z malowniczych zakątków, które zachowały tradycyjny charakter miasta. W Castello znajduje się wiele zabytków, w tym kościoły, pałace oraz place, które przyciągają turystów. Warto wspomnieć o jednym z najważniejszych kościołów w Wenecji – Chiesa di San Giovanni e Paolo, który jest miejscem spoczynku wielu weneckich dogów.
Castello jest również domem dla znanego Arsenalu, historycznego kompleksu stoczniowego, który odegrał kluczową rolę w rozwoju morskiej potęgi Wenecji w średniowieczu. Dziś Arsenal jest miejscem organizacji wystaw oraz wydarzeń kulturalnych, a jego monumentalne bramy i budynki przypominają o dawnej świetności miasta.
W dzielnicy znajdują się także liczne kawiarnie, restauracje oraz sklepy, co sprawia, że jest to popularne miejsce zarówno wśród turystów, jak i mieszkańców. Castello wyróżnia się również pięknymi ogrodami, takimi jak Giardini della Biennale, które są miejscem organizacji Międzynarodowej Wystawy Sztuki oraz innych wydarzeń artystycznych.
Castello, mimo że jest jedną z mniej turystycznych dzielnic Wenecji, zachowuje autentyczny wenecki klimat, oferując odwiedzającym możliwość odkrywania uroków miasta z dala od zgiełku głównych atrakcji turystycznych. Dzielnica ta jest idealnym miejscem do spacerów, odkrywania lokalnych tradycji oraz delektowania się wenecką kuchnią.
przeczytaj więcej
W tej dzielnicy znajdziesz również:
Źródła grafik:
